Thiết kế sân vườn – Sỏi đá là một trong những phương thức giao hòa giữa con người và Trời – Đất. Con người đang dần chạm tới tiếng nói riêng của sỏi đá thông qua những cách bài trí tiểu cảnh hết sức cầu kỳ và tinh tế, tạo nên một nghệ thuật về phối cảnh và thưởng thức sỏi đá.

Sỏi đá hiện đang rất được ưa chuộng để tạo cảnh quan ngoại thất nhưng trước hết, cần có sự tính toán cẩn trọng từ đầu để đạt tính “kiệm” trong không gian. Cũng giống như ngôi nhà cần có móng vun đắp, nếu sử dụng sỏi đá để tôn tạo góc sân vườn, thì gia chủ cần chủ động chuẩn bị ngay từ phần thô, tính toán kích thước, lên khung xương, đường ống điện, nước cấp và thoát nước. Ví dụ: Muốn làm hòn non bộ thì phải tính toán loại đá sỏi nào nên dung, ánh sáng, độ nông sâu, thiết bị lọc nước… ngay từ đầu, tránh khi hoàn thiện lại đem đục phá. Đừng nên xem yếu tố đá sỏi chỉ là yếu tố trang trí theo ý thích riêng, mà nên hiểu đó là một thành phần gắn với bố cục tổng thể của ngôi nhà.

Có nhiều mức độ đưa sỏi đá vào ngoại thất, tuỳ theo diện tích sân vườn, đặc trưng ngũ hành âm dương của gia chủ và thổ trạch, chẳng hạn hồ bán nguyệt phải đặt trước sân, hòn non bộ phải để góc vườn. Mức độ đó có thể lớn như một mảnh vườn rải sỏi đá, một lối đi hoài cổ, cũng có thể rất hẹp như một bồn hoa, một tiểu cảnh nhỏ, một chút sỏi trong bể cảnh… Sân vườn sử dụng vật liệu sỏi đá thường gợi chút vấn vương hoài cổ, gợi những suy tư về hiện tại và quá khứ, khiến người ngắm nhìn cẩm thấy rất đỗi yên bình. Sỏi đá nằm yên bất động nhưng hồn đá vẫn chậm chạp di chuyển theo tháng năm. Đá sỏi dãi dầu mưa nắng đã tựu trung hơi thở của thiên nhiên, tuy thô ráp nhưng lại làm nổi bật những khoảng lặng của không gian, mang linh khí của thời gian.

Sỏi đá khiến lối nhỏ sân vườn thêm hoài cổ

Tính chất các mảng trang trí tiểu cảnh vốn thuộc về hành Thổ và một phần hành Thuỷ, Mộc. Do vậy cần tìm chỗ bố trí tương sinh như khu vực Trung cung (thuộc hành Thổ), giếng trời đón nhiều nắng. Nếu lát sỏi đá lên tường thì có thể làm tại các hướng có ánh nắng gay gắt như hướng Tây để tăng thêm độ dày cho tường, nhằm giảm bức xạ nhiệt. Cũng tránh đưa đá sỏi lên các mảng trang trí ở trên cao, vì sẽ khó đảm bảo sự chắc chắn cũng như không dễ nhìn ngắm mỗi ngày. Nên hình dung các góc tiểu cảnh là một khung tranh ba chiều, cần khống chế các góc nhìn sao cho thưởng ngoạn được tốt nhất, tránh tình trạng xếp sỏi đá tràn lan, thiếu trọng tâm và không có tính thẩm mỹ.

Sỏi đá có nhiều hình thù, kích thước và màu sắc riêng đặc trưng. Chọn loại nào cũng cần cân nhắc kỹ lưỡng. Khi không gian và màu sắc trong nhà ngả về tối, sẫm màu (tĩnh âm) thì nên chọn sỏi đá có màu sáng để cân bằng khí âm. Ngược lại, khoảng vườn thừa ánh sáng, chói chang qúa thì phải dùng sỏi đá và cây lá có màu sẫm, ken dày để giảm bớt khí dương. Tránh lạm dụng một loại sỏi đá vì sẽ gây cảm giác đơn điệu, nhưng cũng tránh phối hợp qúa nhiều chủng loại sẽ gây rối mắt, phức tạp. Tại các điểm nhấn cần tạo sự nổi bật thì nên dùng đá với gạch gốm màu nóng (Hỏa sinh Thổ) sẽ hợp ngũ hành tương sinh.

Kết hợp sỏi đá với các vật liệu khác để tạo nên một bức tranh cảnh quan ba chiều

Ngày nay, phối cảnh đá sỏi rất phổ biến trong ứng dụng cảnh quan, nhờ khả năng biểu đạt cảm xúc và gắn kết con người với thiên nhiên. Đá sỏi thường được tạo thành đường đi và lối viền, kết hợp với cây xanh, mặt nước, tiểu cảnh để làm mềm cảnh quan. Có 2 kiểu bài trí đá sỏi chính là kiểu đường thẳng và kiểu tự do. Với kiểu đường thẳng thì các phiến đá sẽ được xẻ thành những tấm vuông, mặt đá được đục nhám để tránh trơn trượt, lát thẳng hàng và trồng cỏ, dương xỉ xen kẽ để làm giảm cảm giác nặng nề của đá sỏi. Kiểu tự do thì sẽ xếp đá thô đã xẻ theo hình dạng bất kỳ, kết hợp với đèn, gốm, cây cảnh nhằm tạo nên hiệu ứng cảnh quan.  Nên chọn những tảng đá lâu năm và hoàn toàn tự nhiên; đá để trưng bày thì dùng đá cuội, đá granite, đá hộc…; đá để trồng cây thì dùng đá thấm thuỷ; đá để xây tường, kè dùng khối chữ nhật; đá thác dùng loại dẹt kết hợp với đá cuội tạo thành suối, đá khối cho bờ suối…

Lối đi “thôn quê” với gạch đỏ và sỏi rải hai bên đường

Lối đi theo phong cách châu Âu làm bằng sỏi đá

Một lối đi khác bằng sỏi đá

Sỏi đá làm nền cho các tiểu cảnh khác

Sỏi đá mang hơi thở của biển cả vào ngôi nhà của bạn